Fentanyl: Een Krachtige Pijnstiller met Hoge Risico’s

Geschatte leestijd: 4 minuten

Wat is fentanyl?

Fentanyl is een extreem krachtige opioïde pijnstiller die tot wel 100 keer sterker is dan morfine. Het behoort tot de synthetische opioïden en wordt voornamelijk gebruikt voor de behandeling van ernstige pijn, zoals bij kankerpatiëntenof na zware operaties.

Deze stof werd oorspronkelijk in 1960 ontwikkeld door Dr. Paul Janssen en sindsdien wordt het wereldwijd gebruikt in de medische wereld. Helaas wordt fentanyl ook misbruikt als illegale drug, wat leidt tot duizenden dodelijke overdoses per jaar, vooral in de Verenigde Staten en Canada.

Hoe werkt fentanyl?

Fentanyl werkt door zich te binden aan de opioïde receptoren in de hersenen en het ruggenmerg. Dit blokkeert pijnsignalen en zorgt voor een gevoel van euforie en ontspanning.

De effecten van fentanyl zijn:

✅ Snelle en krachtige pijnverlichting
✅ Verlaging van de ademhalingsfrequentie
✅ Verandering van de pijnbeleving
✅ Mogelijke euforie en ontspanning

Door deze effecten wordt fentanyl niet alleen in de medische wereld gebruikt, maar ook als recreatieve drug. Het gevaar is dat een kleine overdosis al dodelijk kan zijn.

Medische toepassingen van fentanyl

Fentanyl wordt door artsen voorgeschreven bij:

• Kankerpijn (palliatieve zorg)
• Postoperatieve pijn
• Chronische pijn bij morfine-tolerante patiënten
• Pijnbestrijding tijdens operaties (anesthesie)

Verschillende vormen van fentanyl

• Injecties – gebruikt in ziekenhuizen
• Patches (pleisters) – voor chronische pijn
• Zuigtabletten en neussprays – voor snelle opname bij hevige pijn
• Sublinguale tabletten – onder de tong voor snelle werking

Fentanyl wordt vaak gecombineerd met andere pijnstillers om een effectieve pijnbestrijding te bieden.

Bijwerkingen en risico’s van fentanyl

Hoewel fentanyl zeer effectief is tegen pijn, heeft het ook ernstige bijwerkingen.

Veelvoorkomende bijwerkingen

• Misselijkheid en braken
• Slaperigheid
• Duizeligheid
• Constipatie
• Zweten

Ernstige risico’s

• Ademhalingsdepressie (gevaarlijk lage ademhaling)
• Bewustzijnsverlies
• Overdosis en overlijden

Het is cruciaal om fentanyl onder strikt medisch toezicht te gebruiken.

Vergelijking met andere pijnstillers

Pijnstiller	Sterkte	Medische Toepassing	Verslavingsrisico
Paracetamol	Zwak	Koorts en lichte pijn	Laag
Ibuprofen	Matig	Ontstekingen en pijn	Laag
Tramadol	Matig tot sterk	Matige tot ernstige pijn	Matig
Morfine	Sterk	Acute en chronische pijn	Hoog
Fentanyl	Extreem sterk	Ernstige pijn, chirurgie	Zeer hoog

Fentanyl wordt pas voorgeschreven als andere pijnstillers niet effectief genoeg zijn.

Fentanyl en verslaving

Fentanyl is zeer verslavend en langdurig gebruik kan leiden tot afhankelijkheid. Gebruikers kunnen last krijgen van:

• Sterke cravings
• Ontwenningsverschijnselen (angst, rillingen, spierpijn)
• Tolerantie-opbouw (steeds hogere dosis nodig)

Behandeling van fentanylverslaving omvat medicatie (methadon, buprenorfine) en gedragstherapie.

Fentanyl in Nederland

In Nederland wordt fentanyl alleen voorgeschreven bij ernstige pijn. Volgens het RIVM neemt het illegale gebruik echter toe.

Populaties die fentanyl gebruiken:
✔ Kankerpatiënten
✔ Chronische pijnpatiënten
✔ Illegale gebruikers (heroïnevervangers, street fentanyl)

Is fentanyl legaal?

Fentanyl valt in Nederland onder de Opiumwet (lijst 1), wat betekent dat het een verboden middel is tenzij het op recept wordt verstrekt. Illegaal bezit, productie of handel in fentanyl kan leiden tot hoge straffen.

Fentanyl en overdoseringsgevaar

Een overdosis fentanyl kan levensbedreigend zijn. Symptomen zijn:

⚠️ Trage of onregelmatige ademhaling
⚠️ Blauwe lippen en nagels
⚠️ Bewusteloosheid

Naloxon (een tegenmiddel) kan levensreddend zijn bij een overdosis.

Fentanyl in het nieuws

Recentelijk is fentanyl steeds vaker in het nieuws, vooral door:

• De stijgende doden door overdoses
• Toename van illegaal fentanylgebruik
• Smokkelaars die fentanyl mengen met heroïne en cocaïne

Alternatieven voor fentanyl

Artsen zoeken naar veiligere alternatieven, zoals:

🔹 Tramadol
🔹 Gabapine
🔹 Morfinepleisters

Deze alternatieven bieden pijnverlichting met minder risico’s op overdosis.

Conclusie

Fentanyl is een krachtig medicijn met ernstige risico’s. Gebruik het alleen onder strikte medische begeleiding en wees bewust van de verslavings- en overdoseringsgevaren.

🔗 Meer informatie: RIVM over opioïden

Veelgestelde vragen