ADHD

Wat is ADHD?

 

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder – in het Nederlands: aandachts- en hyperactiviteitsstoornis. Het is een aangeboren en chronische aandoening die invloed heeft op het functioneren van de hersenen, met name in de gebieden die betrokken zijn bij aandacht, impulscontrole en planning.

Het is geen opvoedprobleem of karaktertrek. Het gaat om een andere informatieverwerking in de hersenen, waardoor mensen sneller afgeleid zijn, moeite hebben met concentratie of rust bewaren, en vaak impulsiever handelen.

 

Wat zijn de symptomen?

 

Het uit zich in drie kerngebieden:

  • Aandachtsproblemen: moeite met concentreren, snel afgeleid, vaak slordigheidsfouten

  • Hyperactiviteit: rusteloosheid, niet kunnen stilzitten, veel praten

  • Impulsiviteit: dingen eruit flappen, niet wachten op je beurt, snel handelen zonder nadenken

 

Niet iedereen met ADHD is hyperactief. Er bestaan drie subtypes:

  1. Overwegend onoplettend type (vaak bij meisjes): veel dromerig, vergeetachtig, traag

  2. Overwegend hyperactief-impulsief type (meer bij jonge kinderen): erg druk, bewegelijk, impulsief

  3. Gecombineerd type: kenmerken van alle drie de domeinen

 

De ernst en combinatie van symptomen verschilt per persoon.

 

ADHD bij kinderen

 

Bij kinderen zie je vaak:

  • Moeite met stilzitten in de klas

  • Problemen met luisteren of opdrachten afmaken

  • Druk en chaotisch gedrag

  • Emotionele uitbarstingen

  • Slechte concentratie

  • Achterstand op school of problemen met vriendjes

 

Ouders en leerkrachten merken vaak al vroeg dat ‘er iets anders is’, vooral als het gedrag afwijkt van leeftijdsgenoten.

 

ADHD bij volwassenen

 

Het verdwijnt niet met de jaren. Bij volwassenen verandert de uitingsvorm:

  • Innerlijke onrust in plaats van hyperactiviteit

  • Chaotisch denken, moeite met plannen of organiseren

  • Problemen op werk, in relaties of bij financiën

  • Laag zelfbeeld, perfectionisme of faalangst

  • Snel verveeld, moeite met routine

  • Sterke emoties, impulsieve beslissingen

 

Vaak hebben volwassenen al jarenlang klachten, maar pas laat een diagnose. ADHD bij vrouwen wordt vaak over het hoofd gezien, omdat het zich subtieler uit.

 

Hoe wordt het vastgesteld?

 

De diagnose wordt gesteld op basis van:

  • Gedragskenmerken, volgens criteria in DSM-5

  • Anamnese (uitgebreid gesprek over levensloop)

  • Observaties en vragenlijsten

  • Schoolverslagen of werkfunctionering

  • Eventueel neuropsychologisch onderzoek

 

De diagnose mag alleen worden gesteld door een GZ-psycholoog, kinderpsychiater of psychiater. Het is géén kwestie van ‘even een testje doen’.

 

Wat veroorzaakt ADHD?

 

De exacte oorzaak is niet volledig bekend, maar het is voor een groot deel erfelijk. Er spelen meerdere factoren een rol:

  • Genetische aanleg (komt vaak voor in families)

  • Hersendeficiënties in de dopamine- en noradrenalinehuishouding

  • Complicaties tijdens de zwangerschap (zoals roken, alcoholgebruik, zuurstoftekort)

  • Omgevingsfactoren, zoals stress of onduidelijke opvoeding, beïnvloeden de ernst maar veroorzaken het niet

 

ADHD is dus biologisch bepaald, maar wordt beïnvloed door omgeving en levensloop.

 

Behandeling

 

Het is niet te genezen, maar goed te behandelen. Een succesvolle aanpak is vaak multimodaal, dus bestaat uit meerdere elementen:

  • Psycho-educatie: uitleg over ADHD en hoe je ermee kunt omgaan

  • Medicatie (bijvoorbeeld methylfenidaat, dexamfetamine of atomoxetine)

  • Cognitieve gedragstherapie (CGT) of coaching

  • Structuur en planning aanbrengen in het dagelijks leven

  • Begeleiding op school of werk

  • Ouderbegeleiding, bij kinderen

 

De behandeling wordt afgestemd op leeftijd, klachten, wensen en functioneren.

 

Medicatie

 

Veel mensen met ADHD gebruiken medicatie om:

  • Concentratie te verbeteren

  • Rust in het hoofd te creëren

  • Impulscontrole te vergroten

  • School- of werkprestaties te verbeteren

 

Bekende middelen zijn:

  • Methylfenidaat (Ritalin, Concerta)

  • Dexamfetamine

  • Lisdexamfetamine (Elvanse)

  • Atomoxetine (Strattera)

 

Medicatie werkt bij ongeveer 70% van de gebruikers goed, maar moet zorgvuldig worden afgesteld vanwege bijwerkingen zoals slapeloosheid, verminderde eetlust of nervositeit.

 

Leven met ADHD: uitdagingen en talenten

 

ADHD brengt uitdagingen met zich mee:

  • Snelle overprikkeling

  • Moeite met routine en deadlines

  • Frustratie en stemmingswisselingen

  • Problemen met zelfbeeld en relaties

 

Maar ook unieke kwaliteiten:

  • Creativiteit en spontaniteit

  • Veel energie

  • Oplossingsgericht denken

  • Hyperfocus op interessegebieden

 

Met de juiste begeleiding kunnen mensen met ADHD floreren, juist dankzij hun andere manier van denken.

 

Veelgestelde vragen over ADHD

 

Is ADHD een stoornis of een karaktereigenschap?

ADHD is een neurobiologische stoornis. Het beïnvloedt gedrag, concentratie en impulscontrole, en vraagt vaak om behandeling.

Verdwijnt ADHD bij het ouder worden?

Nee. ADHD blijft levenslang bestaan, maar de uitingsvorm verandert. Volwassenen ervaren vaak meer innerlijke onrust.

Is ADHD te genezen?

Nee, maar de klachten kunnen goed beheersbaar worden met de juiste aanpak.

Maakt ADHD je slimmer of creatiever?

Niet per se, maar veel mensen met ADHD zijn creatief, intuïtief en out-of-the-box denkers.

Is medicatie verplicht bij ADHD?

Nee. Medicatie is één van de opties. Sommige mensen redden het zonder, met coaching en structuur.

Is ADHD bij vrouwen anders dan bij mannen?

Vaak wel subtieler: minder druk gedrag, meer dromerigheid of emotionele instabiliteit. Daardoor blijft het vaker onopgemerkt.

 

Conclusie: ADHD is meer dan druk zijn

 

ADHD is geen hype, geen smoes, en zeker geen zwakte. Het is een echte diagnose met een neurobiologische basis, die het dagelijks leven stevig kan beïnvloeden. Maar met kennis, herkenning, begrip en de juiste begeleiding is er zoveel mogelijk.

ADHD is niet alleen een uitdaging – het kan ook een kracht zijn. Mits je weet hoe je ermee omgaat.

Vragen? Wij helpen graag